Jeśli planujesz wyjazd do krajów strefy tropikalnej, niezbędna jest wizyta w przychodni medycyny podróży i kontakt z lekarzem chorób zakaźnych, medycyny tropikalnej lub medycyny podróży. Podczas wizyty dowiesz się, jak przygotować się do wyjazdu i pobytu w kraju, który zamierzasz odwiedzić. Wizyta u specjalisty powinna odbyć się nie później niż 6-8 tygodni przed wyjazdem z kraju. Pozwoli to na przyjęcie z odpowiednim wyprzedzeniem zalecanych przez lekarza szczepień ochronnych oraz zapoznanie się z profilaktyką lekową w przypadku malarii.

W zależności od sytuacji panującej w kraju, do którego się wybieramy (lub w określonym regionie tego kraju), zalecane przez lekarza szczepienia mogą dotyczyć chorób takich jak: żółta gorączka, dur brzuszny, wirusowe zapalenie wątroby typu A, choroba meningokokowa, kleszczowe zapalenie mózgu, japońskie zapalenie mózgu, wścieklizna. Przed planowanym wyjazdem należy również uzupełnić rutynowe szczepienia (podstawowe lub przypominające) przeciw chorobom zakaźnym, które mogą wystąpić na całym świecie. Należą do nich: tężec, błonica i krztusiec, wirusowe zapalenie wątroby typu B, odra, świnka i różyczka oraz poliomyelitis.

Przy wjeździe do niektórych krajów strefy tropikalnej (przede wszystkim w Afryce i Ameryce Południowej) obowiązkowe jest szczepienie przeciwko żółtej gorączce. Potwierdzeniem posiadania wymaganych szczepień jest Międzynarodowa Książeczka Szczepień (tzw. żółta książeczka). Wykonanie pozostałych szczepień jest dokumentowane przez lekarza w Międzynarodowej Książeczce Szczepień na wniosek pacjenta. Punkty szczepień, w których wykonywane są szczepienia przeciw żółtej gorączce, znajdziesz na stronie Głównego Inspektoratu Sanitarnego.

Osoby, które zauważyły niepokojące objawy lub mają dolegliwości zdrowotne po zakończeniu podróży, mogą wykonać podstawowe badania krwi (morfologię z rozmazem, próby wątrobowe, poziom kreatyniny), a także badania moczu i testy kierunkowe wykrywające DNA określonych patogenów. W laboratoriach dostępne są pakiety testów dla osób wracających z krajów tropikalnych, które mają biegunkę lub gorączkę niewiadomego pochodzenia. W drugim przypadku testy pozwalają potwierdzić lub wykluczyć kontakt z malarią, dengą, wirusem Zika i innymi chorobami występującymi w krajach tropikalnych.

Choroby tropikalne wywołują różne objawy, jednak większość z nich nie jest specyficzna ani wyjątkowa. Po powrocie z krajów tropikalnych należy zwrócić uwagę na takie objawy jak: gorączka, zmiany skórne, zaburzenia krzepnięcia krwi, sztywność karku, bóle głowy i senność. Niektóre z chorób mogą rozwijać się nawet przez 6 tygodni, dlatego lekarze specjalizujący się w medycynie tropikalnej muszą poznać zarówno objawy choroby, jak i termin wyjazdu badanego.

W Polsce choroby tropikalne generalnie nie występują z powodu zbyt chłodnego klimatu. Zdarzały się jednak przypadki, gdy komary widliszka przypływały w kontenerach do portu w Gdyni. Dochodziło wówczas do pojedynczych przypadków malarii wśród pracowników, którzy otrzymywali stosowne leczenie.